بلاک چین چیست؟
پس از ایجاد بیت کوین در سال ۲۰۰۹، دنیای ارزهای رمزنگاری به سرعت در حال رشد بوده است. در واقع در حال حاضر بیش از ۲۰۰۰ ارز رمزنگاری مختلف در حال خرید و فروش و تبادل هستند. با این حال مهمترین نکته فناوری است که پایه گذار این ارزها بوده. فناوری بلاک چین blockchain .
اگر چه بلاک چین یک فناوری کاملا پیچیده است، اما قصد داریم در این جا با استفاده از مثال هایی در دنیای واقعی مفهوم آن را ساده تر کنیم تا درک کامل آن آسان شود.
در ابتدا سعی می شود که در مورد چیستی این فناوری و چگونگی کار آن توضیح داده شود. سپس در مورد مزایای آن در مقابل سیستم های سنتی صحبت می شود. همچنین مثال هایی از چگونگی استفاده از فناوری بلاک چین در زندگی روزمره عنوان می شود.
به شکل ساده می توان گفت فناوری بلاک چین این امکان را به افراد می دهد که ارزهای رمزنگاری خود مانند بیت کوین را ارسال و دریافت کنند. با این حال فناوری بلاک چین بسیار بیشتر از یک سیستم پرداخت ساده است. هنگامی که ساتوشی ناکاموتو اولین ارز رمزنگاری جهان(بیت کوین) را ایجاد کرد، یک پروتکل شگفت انگیز به نام بلاک چین را نیز ساخت.
یکی از جالب ترین ویژگی های بلاک چین این است که هیچ شخص یا مقام واحدی کنترلی بر آن ندارد. در عوض، بررسی و تایید تراکنش ها توسط یک انجمن آنلاین انجام می شود که آن را غیرمتمرکز می سازد. این پروتکل مزایای فراوانی دارد. مثل شفافیت، سرعت و امنیت که در مورد آنها توضیح داده خواهد شد.
واقعیت و ذات ایده بلاک چین نه تنها در معاملات و مسائل مالی قابل استفاده است، بلکه در هر صنعت دیگری نیز می توان از آن استفاده کرد.
همانطور که گفته شد بلاک چین غیرمتمرکز است. یعنی همه به داده ها دسترسی دارند( مگر این که یک بلاک چین خصوصی توسط شرکتی ایجاد شده باشد). این بدان معنی است که به محض این که یک تراکنش، پردازش و تایید می شود، بر روی بلاک چین برای همه قابل مشاهده است.
مشابه با یک دفتر کل حسابداری در دنیای واقعی، که در آن حسابدار شرکت می تواند هر تراکنش و مبادله ای که تا به حال در شرکت انجام شده را مشاهده کند و مانده حساب را ببیند. با این حال در بلاک چین های عمومی مانند بیت کوین و اتریوم همه می توانند تراکنش ها را مشاهده کنند.
زمانی که سعی می شود درک و تعریف صحیحی از بلاک چین ارائه شود، بحث ها و تعاریف زیادی وجود دارد. در بخش بعدی در مورد این که چرا بلاک چین به این نام خوانده می شود صحبت می کنیم.
تعریف بلاک چین؛ چرا به این نام خوانده می شود؟
اگر چه تعاریف مختلفی از بلاک چین وجود دارد، اما همه آنها روش های مشابهی دارند. ساده ترین توضیح این است که بلاک چین از دو کلمه بلاک و چین به معنای زنجیره تشکیل شده است.
برای مثال در دنیای واقعی یک کانتینر را در نظر بگیرید که تعدادی جعبه را از نقطه A به نقطه B می برد. حال در دنیای ارزهای رمزنگاری کانتینر همان بلاک است و هر جعبه به عنوان یک تراکنش در نظر گرفته می شود. یعنی:
کانتینر=بلاک
جعبه ها= تراکنش ها
“کانتینر چند جعبه حمل می کند= بلاک چین حامل تعدادی تراکنش است.”
ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد. اما برای درک بهتر همراه بمانید. برای مثال از بلاک چین بیت کوین استفاده می کنیم. برای این که یک بلاک از تراکنش ها در شبکه تایید(کانفرم) شود، ۱۰ دقیقه طول می کشد.
در مثال کانتینر در دنیای واقعی، همانطور که مشخص است کانتینر می تواند تنها تعداد محدودی جعبه را حمل کند. در فضای رمزنگاری نیز تنها تعداد محدودی تراکنش در یک بلاک جای می گیرد که با عنوان حداکثر اندازه بلاک مشخص می شود. هر بلاک چین حداکثر اندازه بلاک مخصوص به خود را دارد که معمولا مقدار داده و اطلاعاتی است که بلاک می تواند نگه دارد(بر حسب مگابایت).
در بلاک چین بیت کوین، هر بلاک قادر به نگهداری ۱ مگابایت اطلاعات است. این مقدار برای بیت کوین کش ۸ مگابایت است.
هر چه اندازه و ظرفیت بلاک بیشتر باشد، تراکنش های بیشتری را می تواند در خود جای دهد. خب حالا مفهوم بلاک را می دانید. اما زنجیره چیست؟
بیایید بار دیگر به مثال کانتینر در دنیای واقعی برگردیم. تصور کنید که کانتینر به مقصد اول خود رسیده است. در دنیای رمزنگاری این بدان معنی است که بلاک تایید شده و حالا در دفتر حساب عمومی برای همه قابل مشاهده است.
با این حال کانتینر آماده است که محل را برای رفتن به مقصد بعدی خود ترک کند. هر جعبه(تراکنش) قدیم یا جدید که در کانتینر(بلاک) حمل می شود، بر روی بلاک چین عمومی قابل دسترس خواهد بود. این روند برای هر تراکنش یکسان است. به محض تایید اطلاعات، تراکنش برای همه قابل مشاهده است. این دلیل “زنجیره ای” بودن تراکنش ها است.
حالا با مفهوم بلاک چین و دلیل نامگذاری آن آشنا شدید.
تکنولوژی بلاک چین چگونه کار می‌کند؟
چگونگی کارکرد تکنولوژی بلاک چین.
هر تراکنش یک کد هش (Hash) 64کاراکتری تولید می‌کند. این کد با کد هش قبلی ترکیب می‌شود تا یک بلاک جدید ایجاد کند. هر بلاک با استفاده از بلاک‌های جدید، یک ترتیب خطی، زمانی و رشته کاراکترهای یک‌بارمصرف تولید می‌شود. به همین دلیل دستکاری و ایجاد اطلاعات نادرست و غیرقابل ردیابی، تقریباً غیرممکن است.
در حال حاضر سامانه‌های اداری و بانک‌ها در معرض جرائم سایبری قرار دارند؛ اما بلاک چین می‌تواند جلوی همه‌ی آنها را بگیرد. بلاک چین می‌تواند با استفاده از جایگزین کردن پردازش‌های موجود پیچیده، تمام تراکنش‌های انجام شده را ضبط و نگهداری کند.
دیو ریسیزین (Dave Hryciszyn) مدیر بخش فناوری و راهبردهای شرکت انگلیسی هدلاندن (HeadLondon) می‌گوید: «بلاک چین پایگاه داده‌ای است که محیط امن یکپارچه‌ای را در محیط‌های ناامن ایجاد می‌کند. به این معنا که تمام اطلاعات معاملات انجام شده در هر صنعتی را ذخیره می‌کند. می‌توان از این فناوری در زمینه‌های مالی، حسابرسی، پزشکی و صنعتی نیز استفاده کرد.»
چگونه این عملیات با یک بانک متفاوت است؟
نبوغ این پایگاه داده این است که نیازی به هیچ بانک یا شرکت مرکزی ندارد و شما مجبور نیستید به هیچ موسسه مالی اعتماد کنید. نیازی به هیچ واسطه‌ای نیست.
اگر بخواهیم بیشتر توضیح دهیم، این پایگاه داده متعلق به هیچ فرد یا سازمانی نیست. این اطلاعات متعلق به همه افرادی است که یک کپی از آن اطلاعات را دارند. اما این بدان معنا نیست که هر یک از افرادی که دارای کپی هستند، کنترل دارند.
علاوه بر این، ما این پایگاه داده را «تغییرناپذیر» می‌نامیم یا به‌طور عام آن را غیرقابل برگشت می‌دانیم. هر رکوردی که ساخته شده است تا زمانی که اینترنت هست، به‌طور دائم وجود خواهد داشت. حال اگر نفر دوم بخواهد پول نفر اول را پس بدهد، این یک رکورد جدید است.
به خاطر تصمیمات مربوط به طراحی فناوری، دست بردن در رکوردهای این پایگاه داده غیرممکن است. اگر شخصی که یک یا چند نسخه از این اطلاعات را در رایانه‌های خود داشته باشد و سعی کند به‌طور غیرقانونی آن را تغییر دهد، آن تغییرات توسط بسیاری از رایانه‌های دیگر در روند تأیید این تغییرات، رد می‌شود و داده‌ها با هم تطابق نخواهند داشت.
بخشی از کاربردهای فناوری بلاک چین
فناوری بلاک چین، کاربردهای زیادی دارد. یکی از کاربردهای آن ایجاد زیرساخت‌های ارزهای رمز پایه است و فناوری بلاک چین یکی از زیرساخت‌های اساسی بیت کوین است. به بیان دیگر، فناوری بلاک چین در دامنه بسیار وسیعی از برنامه‌های کاربردی مالی و غیر مالی دیگر نیز به عنوان فناوری زیرساخت به خوبی به کار گرفته شده است و اختراعات متعددی بلاک چین، استفاده از این فناوری در زمینه ثبت و شمارش آرای انتخاباتی است.
در حوزه‌های اعتبارسنجی تراکنش‌های مراقبت‌های بهداشتی، مسائل بانکی، انتخابات و رایانشی به ثبت رسیده است و به همین دلیل دولت‌ها و مراکز قانون‌گذاری، مطالعه پیرامون بهره‌گیری از آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند. فناوری بلاک چین، سیستمی برای ایجاد «تفاهم توزیع یافته»” در دنیای آنلاین دیجیتال پایه‌ریزی می‌کند. به این معنا که با توجه به ثبت انکارناپذیر اطلاعات در دفتر کلی تمامی اجزای شبکه از تحقق یک رویداد دیجیتالی آگاه گشته و آن را به رسمیت می‌شناسند.
این فناوری دریچه‌ای به سوی توسعه اقتصاد دیجیتالی باز و مقایسه پذیر در مقابل اقتصاد متمرکز فعلی، می‌گشاید. فرصت‌های بسیار بزرگی در پس این فناوری نهفته است و تحولات در این زمینه، تازه آغاز شده و کشورها و دولت‌ها مطالعه پیرامون این فناوری را آغاز کرده‌اند. برای مثال یکی از نمایندگان شرکت آی.بی.ام با شرکت در جلسات استماع کنگره آمریکا، مزیت‌های این فناوری و نحوه استفاده بخش دولتی از فناوری بلاک چین را به نمایندگان معرفی کرد (جری کوما، ۱۳۹۵). بانک مرکزی چین، کار گروه بررسی بلاک چین دولت روسیه، مجلس ملی فرانسه، پارلمان اتحادیه اروپا و بسیاری از دیگر دولت‌های جهان، مطالعه و بهره‌مندی از مزایای این فناوری را در دستور کار خود قرار داده اند. فناوری بلاک چین اولین بار فقط برای تبادل ارزهای دیجیتالی به وجود آمده بود، ولی ویژگی‌هایی مانند متن باز بودن، رایگان بودن، امکان ثبت اسناد به صورت عمومی و غیرمتمرکز بودن آن باعث شد تا برای ارائه خدمات مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. یکی از مسائل کلان و راهبردی کشور ایران بحث انتخابات و شمارش آرای انتخاباتی است. ازجمله اختراعات ثبت شده در زمینه فناوری بلاک چین، استفاده از این فناوری در زمینه ثبت و شمارش آرای انتخاباتی است.
چرا تکنولوژی بلاک چین برای بانک‌ها جذاب است؟
مؤسسات مالی، شرکت‌هایی هستند که بلاک چین را وسیله‌ای برای افزایش موفقیت‌های خود می‌دانند. آنها می‌توانند درحالی‌که سامانه‌هایشان با پلتفرم‌های شرکت‌های دیگر سازگار است، داده‌های مربوط به موجودی و دارایی‌های خود را به‌صورت رمزنگاری‌شده و با امنیت بالا، تولید، مدیریت و ذخیره کنند.
البته مؤسسات مالی و بانک‌هایی که از بلاک چین استفاده می‌کنند، باید خطر کاهش قدرت در بازار تبادلات ارزی را بپذیرند. بانک‌ها، به‌عنوان مجریان اصلی بازار تبادلات ارزی شناخته می‌شوند؛ این فناوری و بیت کوین، خلأ بزرگی در این بخش ایجاد می‌کنند؛ اما در هزینه‌ی ایجاد زیرساخت‌ها صرفه‌جویی خواهد شد.
مقامات بانک انگلیسی سانتاندر (Santander) پیش‌بینی می‌کنند، بلاک چین می‌تواند در سال ۲۰۲۲ به‌صورت سالانه ۲۰ میلیارد دلار ذخیره‌ی مالی برای بانک‌ها فراهم کند.
حتی سوئیفت با کمک موسسه تحقیقاتی اکسنچر درنظر دارد که با استفاده از تکنولوژی بلاک چین در زمینه مدیریت پرداخت و تصفیه و همچنین تشخیص هویت و احراز مالکیت استفاده کنند.
سوئیفت پیش‌تر نیز تحقیقات زیادی در مورد چگونگی استفاده از زنجیره بلوک‌ها را انجام داده بود که به عنوان بخشی از پروژه Hyperledger مطرح شد و به صورت open-source در دسترس عموم قرار گرفت. گزارش‌های جدیدتر نشان از درجه اهمیت و گستردگی تحقیقات سویفت در راه استفاده از تکنولوژی بلاک چین دارند بخصوص در زمینه احراز هویت و مدیریت پرداخت و تصفیه.
انواع بلاک چین
در حال حاضر به طور کلی سه نوع بلاک چین قابل راه اندازی است. اما احتمالا در آینده از انواع بلاکچین‌های جدید بهره‌مند خواهیم شد.
بلاکچین عمومی ضد انحصاری
مثال اجرایی: بیت کوین، اتریوم، لایت کوین و انواع سیستم های عمومی و آزاد مبتنی بر بلاک چین
اغلب شما این یکی را می‌شناسید. بیت کوین و اتریوم نمونه‌هایی از این نوع بلاکچین هستند. در این نوع بلاک چین، ما انحصار تراکنش‌ها را در اختیار نداریم. برای مثال بیت کوین را در نظر می‌گیریم که یک دفترکل توزیع شده است.
می‌خواهم ۵ بیت کوین ارسال کنم. به افراد فعال در شبکه که ماینر نام دارند، فریاد می‌زنم «بچه‌ها، می‌خواهم این ۵ بیت کوین را به این فرد (آدرس بیت کوین) بفرستم.»
آیا من واقعاً ۵ بیت کوین دارم؟ ادعای دروغ نیست؟ نمی‌خواهم تقلب کنم؟ افراد فعال در شبکه بیت کوین پیغام من را می‌شنوند و روند تأیید معامله را شروع می‌کنند. فردی که تراکنش را تأیید می‌کند، انتخابی نیست. ما نمی‌توانیم تأییدکننده را تعیین کنیم. نکته اینجاست که هیچ‌کس این قدرت را نخواهد داشت.
از این نوع بلاک چین زمانی استفاده می‌شود که نظر تمام جامعه مورد نظر در آن شبکه مهم باشد، نه فقط چند فرد خاص.
در این بلاک چین هر کسی می‌تواند قراردادهای هوشمند ایجاد کند و یا پول و داده‌ها را منتقل کند. اطلاعات مهم در این بلاک چین ها به صورت رمزنگاری شده قابل ذخیره سازی هستند.
«علی می‌خواهد برنامه‌ای را توسعه دهد که همه بتوانند دیدگاه سیاسی خود را در آن بیان کنند. او باید از حریم خصوصی مشترکین محافظت کند.»
برای کار علی، ما می‌توانیم از بلاک چین ضد انحصاری استفاده کنیم. هرکس در هر جای دنیا می‌تواند با اجرای شبکه نظرش را بیان کند. هیچ قدرتی نمی‌تواند چیزی را حذف یا تغییر دهد.
بلاکچین blockchain عمومی انحصاری
مثال اجرایی: چند شرکت فرآورده های گوشتی در ایالات متحده
در این بلاک چین افرادی خاص برای تأیید فعالیت‌ها انتخاب می‌شود. این افراد می‌تواند یک مقام، کارمند ارشد، دولت، موسسه یا اشخاص دیگری باشند. داده‌ها قابل مشاهده برای عموم هستند اما می‌توان از یک سری اطلاعات خاص محافظت کرد.
«محمد یک پرورشگاه ماهی دارد. او می‌خواهد زنجیره تأمین پرورشگاهش را برای عموم شفاف سازی کند. مثلاً او می‌خواهد مردم بدانند که ماهی که خریداری می‌کنند، از کجا صید شده، چه زمانی بسته‌بندی شده و انواع اطلاعات دیگر»
در این نوع بلاک چین محمد روی ماهی‌هایش یک کد QR قرار می‌دهد و مشتریان می‌توانند با اسکن کد هر ماهی از اطلاعات آن آگاه شوند. مشتریان فقط قادر به مشاهده اطلاعات هستند و نمی‌توانند چیزی را کم و زیاد کنند. برای ثبت اطلاعات هر ماهی در بلاک چین از روش‌های مختلفی می‌توان کمک گرفت. مثلاً به ماهی‌گیران و کارمندان بخش بسته‌بندی، اجازه ثبت اطلاعات در بلاک چین داده می‌شود تا زمان صید یا بسته‌بندی هر ماهی با استفاده از دستگاه‌های مخصوص ثبت شود. اطلاعات ذخیره شده روی بلاک چین قابل تغییر نیستند بنابراین برای شرکت اعتبار بزرگی محسوب می‌شود.
بلاکچین خصوصی انحصاری
مثال اجرایی: سیستم‌های پرداخت حقوق با بلاک چین
این نوع بلاک چین می‌تواند برای نهاد‌های مختلف خصوصی و دولتی مورد استفاده قرار گیرد. در این بلاک چین افرادی خاص برای تایید فعالیت‌ها انتخاب می‌شود و فقط افرادی خاص امکان مشاهده اطلاعات ثبت شده را دارند.
«کسب و کار میلاد به دو شرکت کوچک و یک شرکت حسابداری دیگر هم مرتبط است. آنها به طور منظم با یکدیگر همکاری می‌کنند.»
میلاد می‌خواهد یک اعتماد کامل بین طرفین برقرار شود اما نمی‌خواهد به جز سران شرکت، فرد دیگری اطلاعات را دستکاری کند یا بخواند. بهترین گزینه برای میلاد استفاده از نوع سوم بلاکچین است.
آینده‌ی تکنولوژی بلاکچین
فناوری بلاک چین نمی‌تواند به‌سرعت، اینترنت را تغییر دهد. وینکلسپکت می‌گوید: «موارد زیادی است که این فناوری را به چالش می‌کشد. مردم ممکن است متوجه شوند این فناوری، یک تحول ایجاد خواهد کرد؛ اما نمی‌دانند این فناوری چگونه به بهبود کسب‌وکار آنها کمک می‌کند.»
بلاک چین یک فناوری نوظهور است که نیاز دارد تا برنامه‌هایی سازگار با آن تولید شود. همچنین برای استفاده از این فناوری باید مجموعه‌ای مقررات تنظیم شود. این فناوری باید بتواند کارآمدی خود را اثبات کند تا بتواند به‌صورت گسترده به کار گرفته شود.
منبع : بیگولت
